Thực trạng này được nhóm nghiên cứu đến từ Viện Thông tin Kinh tế và Phát triển nêu ra trong một nghiên cứu mới đây.

Nhóm đã khảo sát 600 sinh viên (cuối năm thứ nhất và đầu năm thứ tư) tại 3 trường là Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội, Đại học Vinh, Đại  học Khoa học xã hội và Nhân văn TP.HCM. Kết quả cho thấy 57,5% số sinh viên tham gia tự đánh giá đã đạt B1, tương đương trình độ đạt chuẩn tốt nghiệp đại học hệ thông thường hiện nay. Chỉ 5,8% đạt mức B2, nghĩa là có thể sử dụng thành thạo ngoại ngữ trong công việc.

“Vấn đề đáng báo động là 17% sinh viên vẫn ở trình độ A1 và 19,2% ở A2; nghĩa là sau khi học 1-3 năm ở đại học thì trình độ tiếng Anh vẫn ở mước dưới hoặc bằng PTTH”, tiến sỹ Lê Phương Hòa, trưởng nhóm nghiên cứu, nói. 

Nhận thức được tầm quan trọng của trình độ tiếng Anh đối với công việc sau này, đại đa số sinh viên - gần 91% - tìm phương thức học bổ sung bên cạnh chương trình của nhà trường. Trong đó, 42,4% sinh viên học thêm tại các trung tâm tiếng Anh hoặc lớp học thêm do các thầy cô tự tổ chức; 34,3% học bổ sung qua internet, tivi/đài. Nhóm nghiên cứu cho biết, nếu tính theo năm thì 94,7% sinh viên năm 4 chọn các phương thức học tiếng Anh khác nhau bên ngoài chương trình của nhà trường. Con số này phần nào nói lên rằng chương trình đào tạo tiếng Anh trong nhà trương chưa đáp ứng đương mong đợi của các em, đặc biệt là các em năm cuối chuẩn bị tốt nghiệp.

Giải thích lý do học thêm tiếng Anh ở bên ngoài, có đến 30,1% sinh viên khẳng định: nếu chỉ học theo chương trình trong trường thì không thể đáp ứng yêu cầu đầu ra của nhà trường, 41,6% cho biết các em cần đạt trình độ cao hơn để đáp ứng yêu cầu xin việc. Chỉ 48,3% sinh viên cho rằng việc dạy của nhà trường hiện nay đáp ứng được chuẩn đầu ra mà nhà trường quy định.

Theo thạc sĩ Ths.Bùi Thị Hải Yến, thành viên nhóm nghiên cứu, điều này cho thấy các trường đã có chuẩn đầu ra cho sinh viên nhưng việc đổi mới dạy học lại không đồng bộ, đẩy việc đáp ứng yêu cầu học sang cho sinh viên “tự bơi“.

Mặt khác, khoảng trống giữa yêu cầu tiếng Anh từ nhà tuyển dụng và chuẩn đầu ra của nhà trường đang chênh khá xa. Theo nhận định của các sinh viên, để đáp ứng chuẩn của nhà tuyển dụng, các em cần trung bình 3,3 năm trong khi theo chuẩn của nhà trường thì chỉ cần 2,9 năm. Chỉ có 38,3% số sinh viên cho rằng chuẩn của nhà trường có thể đáp ứng chuẩn của các đơn vị tuyển dụng và những đòi hỏi của công việc trên thực tế. Thực tế đánh giá từ nhiều bên cũng cho thấy dù sinh viên có qua được các chuẩn cơ bản của nhà trường hiện nay nhưng kỹ năng sử dụng thành thành tiếng Anh trong công việc rất thấp.

Nghiên cứu cũng cho thấy, khác với các nhận định trước đây rằng phần lớn sinh viên học tiếng Anh chỉ để qua môn học, có đến 37,7% (chiếm tỷ lệ cao nhất) cho biết họ học vì cơ hội phát triển bản thân. Gần 71% sinh viên đánh giá tiếng Anh rất quan trọng đối với bản thân. Tỷ lệ này là 100% đối với sinh viên năm 4. Từ đó, 87,5% có mong muốn đầu tư thêm để nâng cao năng lực này. Trong các kỹ năng tiếng Anh, 92% sinh viên mong muốn cải thiện kỹ năng nói, 86% muốn nâng cao kỹ năng nghe.

Theo nhóm nghiên cứu, điều này cho thấy các em đã dần tiếp cận tư duy học tiếng Anh giao tiếp, thể hiện bước chuyển rõ ràng trong định hướng ngoại ngữ hiện nay từ dạy tiếng Anh như một môn học sang luyện kỹ năng.