Nếu chuẩn bị du học, đặc biệt là các nước nói tiếng Anh, bạn sẽ được yêu cầu tham gia các bài thi chuẩn hóa như TOEFL, IELTS hay SAT, GRE và GMAT. Để đạt được điểm cao trong các bài thi này, bạn cần có kỹ năng viết văn tranh luận tốt. Kỹ năng này sẽ trực tiếp quyết định sự thành công của bạn trong tương lai, trong cả con đường học vấn và sự nghiệp sau này.

Viết văn tranh luận sẽ đồng thời giúp bạn luyện tập tư duy phản biện, xử lý vấn đề tốt hơn trong cuộc sống, vượt xa cả phạm vi ngôn ngữ.

Hiểu cấu trúc tranh luận

Giống như khi nói, bạn cũng cần cấu trúc tranh luận phù hợp. Các bài văn tranh luận, dù có chủ đề và độ dài khác nhau, thường tuân theo một cấu trúc chung để bài luận mạch lạc, dễ hiểu. Cấu trúc này gồm ba phần chính: mở bài, thân bài và kết bài.

Trong phần mở bài, bạn sẽ giới thiệu chủ đề và ý kiến được tranh luận, cũng như cung cấp thông tin nền để người đọc có cái nhìn tổng quan. Điều này rất quan trọng, đặc biệt trong trường hợp người đọc không có kiến thức về vấn đề được tranh luận.

Thân bài bạn đưa ra luận điểm, luận cứ, luận chứng nhằm thuyết phục người đọc tin vào một ý kiến cụ thể. Ở đây, bạn sẽ đi sâu vào từng khía cạnh của vấn đề, cung cấp các lý lẽ và chứng minh bằng dẫn chứng, để tạo tính thuyết phục cho bài văn nghị luận. Bởi vậy, thân bài thường được coi như phần quan trọng nhất của bài văn nghị luận.

Đến kết bài, bạn tổng kết lại nội dung tranh luận và có thể đưa ra một vài nhận xét chung, để giúp người đọc hiểu rõ hơn vấn đề được tranh luận, cũng như để lại dấu ấn mạnh hơn về ý kiến tranh luận trong tư duy của người đọc.

Có câu chủ đề rõ ràng

Câu chủ đề là nơi bạn giới thiệu ý kiến tranh luận chính của toàn bộ bài văn, ví dụ "hiệu ứng nhà kính có ảnh hưởng tiêu cực đến thiên nhiên". Câu chủ đề thường được đặt ở phần mở đầu, ngay sau khi giới thiệu vấn đề chính.

Câu chủ đề nên rõ ràng, sử dụng những từ ngữ thể hiện chính xác quan điểm, để người đọc có thể theo dõi mạch tranh luận, tránh hiểu nhầm ý của người viết.

Ảnh: Shutterstock

Đưa lý lẽ ủng hộ luận điểm

Sau khi đưa ra câu chủ đề trong phần mở đầu, mọi đoạn văn đằng sau tương ứng với từng luận điểm sẽ có nhiệm vụ hỗ trợ, giúp làm rõ câu chủ đề. Giả sử, với chủ đề "hiệu ứng nhà kính có ảnh hưởng tiêu cực đến thiên nhiên", mỗi luận điểm, luận cứ và luận chứng của bạn đều phải phục vụ mục đích chứng minh rằng hiệu ứng nhà kinh là xấu cho môi trường.

Bạn có thể đưa ra các lý lẽ đối lập, với mục đích phản bác chúng, qua đó giúp chứng minh tính thuyết phục của luận điểm chính. Nếu đưa ra thông tin không phục vụ mục đích hỗ trợ cho chủ đề chính, bạn sẽ giảm tính thuyết phục của bài văn và làm yếu đi quan điểm của mình.

Trong bài văn tranh luận, bạn cũng nên thi thoảng nhắc lại luận điểm chính, đặc biệt là trong những bài văn dài. Điều này sẽ giúp người đọc có thể tiếp tục theo dõi các lý lẽ, chứng cứ mà không quên đi chủ đề chính của bài. Đồng thời, việc nhắc lại chủ đề chính giúp bạn khắc sâu ý kiến trong nhận thức của người đọc và một cách vô hình làm người đọc dễ bị thuyết phục bởi lý lẽ của bạn hơn.

Giữ kiểm soát khi viết

Việc giữ kiểm soát và có tính hệ thống khi viết là yếu tố quan trọng giúp bạn đảm bảo sự thành công trong từng bài viết tranh luận. Để làm được điều này, trước khi bắt tay vào viết bài, bạn nên lập dàn bài cụ thể và suy nghĩ kỹ càng về các ý bạn muốn đề cập trong bài văn.

Trong khi viết, hãy kiểm tra lại nội dung, so sánh với dàn bài có sẵn, để kiểm soát tốt hơn trong các phần sau. Điều này cũng giúp bạn tránh đi lạc đề và tiết kiệm thời gian chỉnh sửa, biên tập sau khi viết xong.

Kiểm tra chính tả, ngữ pháp và dấu câu

Rất nhiều người cho rằng việc có nội dung tốt sẽ giúp giành điểm cao hơn trong các bài văn tranh luận so với chính tả và ngữ pháp. Đây là quan điểm sai lầm, bởi nếu bạn không thể kiểm soát chính tả và ngữ pháp, nội dung của bạn sẽ không được thể hiện rõ ràng. Điều này sẽ khiến người đọc cảm thấy bài viết khó hiểu và thiếu tính thuyết phục.

Dấu câu cũng là yếu tố ảnh hưởng lớn đến sự mạch lạc trong câu, giúp bạn ngắt nghỉ, phân tách các ý. Việc phân tách các ý không hợp lý sẽ khiến câu văn bị vụn, tạo sự khó hiểu không cần thiết cho người đọc.

Do vậy, hãy nỗ lực cải thiện khả năng viết chính tả, ngữ pháp và dấu câu chính xác. Điều này sẽ tạo nền tảng vững vàng để bạn thành công trên con đường học vấn và sự nghiệp sau này.

Luyện tập trích dẫn

Việc trích dẫn là bước quan trọng trong văn tranh luận, đặc biệt ở bậc đại học, nơi học sinh thường xuyên được yêu cầu viết bài tiểu luận. Học sinh sẽ cần tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu bên ngoài và sử dụng các nguồn thông tin cho bài viết. Khi đưa thông tin bên ngoài vào bài viết, bạn cần trích dẫn thông tin về tác giả, tác phẩm đúng cách để thể hiện sự tôn trọng.

Ở đại học nước ngoài, việc đạo văn, hay sử dụng ý kiến, từ ngữ của người khác mà không trích dẫn, là vấn đề nghiêm trọng, có thể dẫn tới hủy toàn bộ kết quả thi của một môn học hoặc một kỳ, hay thậm chí có thể bị đuổi học. Do vậy, học sinh cần trang bị cho mình các kỹ năng trích dẫn khi viết văn tranh luận.

Biên tập

Sau khi hoàn thành sơ bộ bài viết, bạn cần đọc lại và biên tập bài viết rất nhiều lần trước khi nộp bài hoặc xuất bản. Việc này rất cần thiết bởi quá trình viết chúng ta dễ mắc các lỗi khiến việc truyền tải ý tưởng không thông suốt hay sử dụng các từ ngữ đa nghĩa, khiến câu văn có thể hiểu theo ý khác so với ý của tác giả. Để hạn chế, bạn cần đọc kỹ bài viết để cố phát hiện tất cả vấn đề.

Một số người khuyên đọc thành tiếng khi biên tập. Việc này sẽ giúp phát hiện những câu văn không tự nhiên, dài dòng khó hiểu. Bạn cũng có thể nhờ bạn bè, người thân, hay một biên tập chuyên nghiệp đọc lại bài, giúp quá trình chỉnh sửa bài viết được kỹ càng, hoàn thiện hơn.

Phan Nghĩa (Theo Spoken English Practice)