Trong những câu chuyện dân gian nổi tiếng nhất thường có một có một câu được nhắc đi nhắc lại chẳng hạn ‘I’ll huff and I’ll puff and I’ll blow your house down,’ như con sói nói khi đe doạ chú lợn con. Trong những câu chuyện khác có một đoạn được lặp lại nhưng mỗi lần được thay đổi một chút ‘Who’s been sitting in my chair?’ 'Who’s been eating my porridge?’ và ‘Who’s been sleeping in my bed?’đó là khi Goldilocks làm cho Ba chú Gấu thắc mắc. Một ví dụ nữa là trong câu chuyện Cô Bé Quàng Khăn Đỏ khi cô bé thốt lên ‘What big eyes/ears/teeth you have, Grandma! Thông qua những câu này, học sinh có thể học các cấu trúc tương ứng là thời tương lai với “will”, thời hiện tại hoàn thành tiếp diễn và cấu trúc cảm thán ‘what+adjective+noun exclamations’.
Mời học sinh tham gia vào câu chuyện
Trong nhiều nền văn hoá người nghe vẫn thường tham gia vào kể cùng khi đến chuỗi câu này, vì vậy cũng là tự nhiên nếu chúng ta mời các học sinh cùng kể chuyện với mình bằng ngôn ngữ thứ hai. Nếu câu chuyện tiếng Anh đã quen thuộc với học sinh do các em đã được nghe kể bằng tiếng mẹ đẻ rồi (điều này thường đúng ở nhiều vùng- đặc biệt là trong trường hợp ba câu chuyện nói đến ở trên) thì những gì các em đã biết sẽ giúp ích khi cùng tham gia với giáo viên kể toàn bộ hoặc một phần câu chuyện bằng tiếng Anh. Khi cùng giáo viên nhắc lại hoặc tự kể các chuỗi câu/từ trong bối cảnh câu chuyện học sinh có cơ hội diễn tả tính cách, tâm lý các nhân vật trong truyện một cách ý nghĩa thông qua giọng nói, nhịp điệu, ngữ điệu, điệu bộ, biểu cảm và cử chỉ. Điều này diễn ra hết sức tự nhiên trong lúc kể chuyện.
Kể chuyện với mọi lứa tuổi
Ba câu chuyện nói đến ở trên thường được coi là truyện cổ tích dành cho trẻ em và một số giáo viên có thể lưỡng lự khi mời các học sinh nhỡ, thiếu niên và người lớn tham gia vào câu chuyện. Với vốn kinh nghiệm kể chuyện phong phú trong nghề dạy của mình tôi tin rằng sự nghịch ngợm trong học ngôn ngữ mang lại hiệu quả cho bất cứ độ tuổi nào và nếu học viên đã quen và có những trải nghiệm tích cực với truyện thì họ sẽ tham gia bài học rất hăng say. Cần nhớ một điều là yếu tố lặp lại không chỉ là đặc trưng của các câu chuyện gắn với trẻ nhỏ. Rất nhiều câu chuyện liên quan đến tín ngưỡng cũng có yếu tố lặp lại và các câu chuyện tiếu lâm, chuyện vui cũng khai thác yếu tố này.
Dạy bằng chuyện
Tất nhiên học sinh không nhất thiết phải biết câu chuyện trước thì mới hào hứng tham gia và nhắc lại các cấu trúc ngôn ngữ được lặp lại trong truyện. Có thể tìm thấy trên trang web một số lượng lớn các câu truyện truyền thống phù hợp trong đó có những yếu tố lặp đi lặp lại - chi tiết xem đường dẫn dưới đây. Đây là một cách dạy học sinh kể lại câu chuyện của Tây Phi về Akakro. Câu chuyện do Gerry Abbott đóng góp trong bài viết về Storytelling in ELT (tại Hội thảo quốc tế về giảng dạy tiếng Anh - IATEFL). Tôi học được câu chuyện này ở đây và tập trung kể vào những đoạn có chuỗi ngôn ngữ được lặp lại. Have you got something to...(eat/drink/wear)? Tôi đã làm theo các bước sau đây với học viên nhỏ tuổi, thiếu niên và cả học viên lớn tuổi - bạn có thể vào xem lại quá trình này tại trang www.youtube.com/watch?v=y5Rr54snUdE . Hoặc xem toàn bộ các bước trong câu chuyện tại địa chỉwww.youtube.com/watch?v=0t6htD1lCWM
Rất nhiều hoạt động có thể bổ trợ và thay thế các bước trong quá trình này và hoặc thêm vào các giai đoạn như thảo luận các chi tiết trong câu chuyện, diễn tả lại câu chuyện bằng hình ảnh hoặc cử chỉ, tìm hiểu thêm về câu chuyện và/hoặc kể lại câu chuyện về các chủ đề có liên quan, viết sáng tạo.
Hỗ trợ
Ghi nhớ các chuỗi ngôn ngữ bằng cách cho các em nhắc đi nhắc lại là một cách hiệu quả để hỗ trợ học sinh sử dụng ngôn ngữ và đây cũng là lý do quan trọng tại sao người ta cần có truyện kể. Kể chuyện là cho người kể và người nghe đồng trải nghiệm sáng tạo và là yếu tố căn bản khác biệt chỉ con người mới có. Cho học sinh ngoại ngữ cơ hội được làm người kể chuyện chính là đi vào cốt lõi của việc dạy học.
Hãy xem hoạt động dạy học sinh những câu chuyện ngắn nhất (Teaching students the shortest tale) để thực hành quy trình dạy ngắn gọn.
Rất nhiều ý tưởng trong bài viết này bắt nguồn từ buổi nói chuyện do chuyên gia kể chuyện Chris Smith đến từ Kho tàng truyện cho giáo viên tại các trường công ở Vương Quốc Anh. Hãy vào trang webwww.storymuseum.org.uk và trỏ chuột vào mục ý tưởng hay và chọn mapping và stepping.
Một kho truyện dân gian và cổ tích khổng lồ từ khắp nơi trên thế giới bằng tiếng Anh có sẵn trên mạng - dưới đây chỉ là một vài trong số đó mà tôi thấy tâm đắc:
Cho mọi đối tượng:
Đặc biệt dành cho trẻ nhỏ:
David Heathfield
