Hàng ngàn người đến viếng, hàng ngàn bó hoa được đặt tại cung điện Buckingham và cung điện Kensington, nơi ở của công nương.
Mười năm sau, ngày 1/7/2007, hai hoàng tử William và Henry đã tổ chức một đêm hòa nhạc đầy xúc cảm, tưởng niệm mười năm ngày mất của người mẹ. Đêm nhạc với hơn 70 ngàn khán giả tại sân Wimbedon đã hội tụ tất cả tình yêu trong đời của Diana: âm nhạc, sân khấu, gia đình và bạn bè.
Diana đã trở thành một huyền thoại chưa bao giờ có hồi kết. Sự ra đi của nàng đóng lại tất cả những đau thương, lọc lừa, phản bội trong một cuộc hôn nhân lạnh giá, mở ra con đường yêu thương dài tắp của một người mẹ đối với những đứa con, và của một Nữ hoàng trái tim đối với sự nghiệp nhân đạo của mình.
Bông hồng trắng xứ Wales
Diana Frances Spencer sinh ngày 1-7-1961 trong gia đình Spencer thuộc dòng dõi vương triều Stuart. Ngoài hai người chị là Sarah và Jane, Diana còn có một em trai tên là Charles. Khi lên sáu tuổi, Diana chứng kiến cuộc chia tay của ba mẹ và cuộc tái hôn của người cha với bá tước thị trấn Dartmouth ngay sau đó.
Diana học tiểu học ở Trường Riddlesworth tại Norfolk và sau đó là trường West Health. Cô đã từng du học tại Thụy Sĩ, tại Học viện Alpin Vidermanette. Với Diana, ngoài âm nhạc và khiêu vũ, cô còn yêu thích bộ môn Kinh tế học địa phương. Năm 1979, Diana đến sống tại London trong một căn hộ nhỏ với công việc đầu tiên là bảo mẫu, tiếp đó là giáo viên tiểu học của Trường Young England.
Đám cưới của Thái tử Charles và Diana vào năm 1981 được xem là một sự kiện lớn trên toàn thế giới. Hình ảnh một giáo viên tiểu học trẻ trung, rụt rè đã nhanh chóng được cả thế giới biết đến với cái tên “Di mắc cỡ” bên cạnh một vị hoàng tử lịch lãm luôn gây được ấn tượng khó phai trong lòng hàng triệu người trên khắp thế giới. Chính bởi nét duyên ngầm, phong cách đĩnh đạc và thái độ chừng mực, Diana đã trở thành một trong những công nương nổi tiếng và hấp dẫn nhất mọi thời đại.
Đám cưới thần tiên
Lúc 20 tuổi, Diana Spencer là một bông hồng trắng e ấp tinh khôi khi bước vào gia đình hoàng gia Anh. Còn Thái tử Charles tuy không đẹp trai nhưng có vẻ duyên dáng ngầm và một “bảng thành tích” quan hệ với những phụ nữ tầng lớp quý tộc. Người ta trông chờ một bông hồng tinh khôi sẽ làm tan cái giá lạnh của gia đình hoàng gia và rõ ràng đám cưới của Diana và Charles đã thay đổi không chỉ hoàng gia, mà cả thế giới. Nguyên tắc chọn cô dâu của hoàng gia xem ra khá đơn giản: chỉ cần có dòng máu quý tộc, là trinh nữ và phải là tín đồ Tin lành. Diana đã đáp ứng được cả ba điều kiện đó.
Đám cưới của công nương Diana và Thái tử Charles ở nhà thờ St. Paul
Ngày 29-7-1981, đám cưới của họ được truyền hình trực tiếp cho 750 triệu người xem trên toàn thế giới. Một buổi lễ linh đình hơn mọi xuất phẩm của Hollywood! Đối với thế hệ một thời thì đám cưới của Diana là tất cả những gì thần tiên mà mọi cô bé khi lớn lên đều một lần mơ ước: đôi giày lụa thêu, mũ miện kim cương, một cỗ xe ngựa kéo bằng thủy tinh. Hơn 2.500 thiệp mời được đóng tem vàng để chuyển đến cho khách. Đến tháng 7, hơn 6.000 món quà cưới được chuyển đến cung điện St. James. Bộ áo cưới được thực hiện bởi nhóm thiết kế của Elizabeth và David Emanuel, may bằng tay, tốn gần 40 mét lụa được trồng và dệt tại nông trại ở Anh.
Diana muốn một cái váy thế nào đó mà mọi người đều thích ngắm nhìn. Chiếc nhẫn cưới được nàng chọn từ bộ sưu tập hoàng gia, viên sapphire Yogo 18 carat, xung quanh đính 14 hạt kim cương. Diana từng nói đùa rằng cô chọn nó vì nó đắt tiền nhất - 63.000 USD. Tiệc gần tàn, mọi người kể lại Diana ngồi trước tivi, mặc chiếc quần jeans, đầu vẫn đội mũ miện kim cương, háo hức khi thấy các đài truyền hình đưa tin về lễ cưới và hình ảnh vợ chồng nàng.
Có một chi tiết mà ít người để ý, đó là khi tuyên thệ, cô dâu Diana Spencer đã không hứa sẽ “tuân theo” chồng. Lời thề truyền thống ấy đã được bỏ theo yêu cầu của đôi vợ chồng. Có những khoảnh khắc đẹp mà người ta tưởng sẽ không bao giờ kết thúc. Khi Thái tử Charles sóng vai cùng Diana trên ban công cung điện Buckingham và hôn nàng trước sự phấn khích nhiệt tình của đám đông: “Hôn công chúa đi, hôn công chúa đi”, chẳng ai có thể ngờ điều gì chia lìa cô công chúa ra khỏi hoàng tử của họ.
Nhiều năm sau, khi bóng tối đằng sau cuộc hôn nhân phơi bày, Diana nói ngay lúc bước trên lối đi làm lễ ở nhà thờ rằng nàng đã biết Charles chưa bao giờ thôi yêu Camilla Parker Bowles: “Có những ba người trong cuộc hôn nhân này và dường như thế là hơi đông”.
Mười năm đau khổ
Có lẽ không ai trách vì sao chuyện thần tiên phải kết thúc sớm. Nhưng người ta không hiểu tại sao những con người xinh đẹp và thông minh ở Buckingham lại mất quá nhiều thời gian để nói chuyện và chôn vùi hạnh phúc của nhau đến như thế.
Vào thời điểm hoàng tử Harry ra đời, năm 1984, cuộc hôn nhân đã đến hồi căng thẳng. Charles chưa bao giờ thôi yêu Camilla Parker Bowles, vợ của người bạn tên là Andrew.
Mọi người đều biết rằng khi gặp Charles tại một buổi tiệc năm 1972, Camilla đã có một tuyên bố nổi tiếng: “Bà cố của tôi là người tình của ông cố của anh. Tôi cảm thấy chúng ta có nhiều thứ chung”. Bà cố của Camilla là Alice Keppel từng là người yêu của vua Edward VII khi cả hai đều đã có gia đình. Trước khi Edward qua đời, hoàng hậu Alexandra mời Keppel đến bên giường vua khi ông mất năm 1910.
Mãi đến năm 1991, người ta mới biết những gì đang diễn ra trong cuộc sống hôn nhân của công nương Diana và thái tử xứ Wales khi cả hai đều hướng ra công chúng trong một tâm trạng chán chường. Không giống như những cặp nổi tiếng khác luôn có những hoạt động ngoại giao làm dịu bớt tình hình, Charles và Diana thả nổi những chuyện bêu riếu về nhau ngay cả sau khi chia tay.
Khi thế giới đã biết cuộc hôn nhân hạnh phúc thực sự là một thảm họa không thể cứu vãn nổi, hoàng gia cũng đã nhận ra rằng vợ của Charles là con ngựa bất kham, còn Diana cũng nhận ra rằng mình đã từng sống trong một cuộc hôn nhân lạnh lẽo.
Ngay trong tuần trăng mật khi Diana đối thoại với Charles về mối quan hệ lâu năm với Camilla, nàng bị chết cứng. Trầm cảm đi kèm với chứng rối loạn ăn uống làm cho cô dâu 20 tuổi suy sụp tinh thần và tụt cân thảm hại. Ngay sau khi sinh hoàng tử William, Diana biết phải tỉnh táo để giữ mình và giữ cho tương lai của người kế vị.
Năm 1980, trước đám cưới, Diana đã có một cuộc gặp gỡ căng thẳng với Camilla. Dù mọi người tin hay không, Charles đã tiết lộ trong cuộc phỏng vấn với BBC năm 1994 rằng Thái tử và Camilla đi lại với nhau ngay sau đám cưới và chỉ chờ cho cuộc hôn nhân tan vỡ đến không cứu vãn nổi thì sẽ quay lại với nhau. Trong cuộc nói chuyện trên, người ta mới vỡ lẽ Thái tử chưa một ngày yêu công nương Diana.
Người ta để ý những biểu hiện kém thân thiện đầu tiên của gia đình xứ Wale từ cuối năm 1987 sau khi cặp vợ chồng không ở chung với nhau trong 37 ngày liên tiếp. Nhiều cái tên đàn ông được gắn vào cuộc sống Diana về sau như thú vui ngoài hôn nhân. Tuy nhiên những mối quan hệ đó không lâu dài. Chỉ với Dodi Al Fayed là Diana có quan hệ công khai.
Một trong những mối lo ngại của hoàng gia về Diana là sự giao du phóng khoáng và tự do của cô với đủ mọi hạng người, kể cả những người có cá tính kỳ cục như Elton John, Geogre Micheal, nhà báo Stephen Twigg, nhà vận động nữ quyền Susie Orbach…những người được coi là không theo truyền thống, có những thuyết tinh thần cách tân và gây nhiều tranh cãi.
Năm 1992, Thái tử Charles và Diana ly thân, trong khi Nữ hoàng Elizabeth II vẫn luôn mong đợi một sự tái hợp, còn Thủ tướng John Major phát biểu rằng sự chia cắt trong gia đình hoàng gia chỉ là tạm thời mà thôi.
Tự do và cái chết
Cuộc ly hôn chính thức xảy ra vào năm 1996. Diana nhận được số tiền dàn xếp khoảng 17 triệu bảng, chấp nhận từ bỏ danh hiệu Her Royal Highness - tước vị cao nhất hoàng gia chỉ sau nữ hoàng, chỉ đơn giản được gọi là Diana, công nương xứ Wales. Theo luật hoàng gia, vì là mẹ của người kế vị thứ hai và thứ ba của ngai vàng (hoàng tử William và Harry), Diana vẫn thuộc gia đình hoàng gia Anh.
Hoàng gia Anh viếng mộ Diana hàng năm
Sau khi ly hôn, Diana đã làm được rất nhiều việc có ích, đặc biệt cho tổ chức Chữ thập đỏ và cho việc chống lại bệnh căn bệnh thế kỷ AIDS , bên cạnh đó là chiến dịch xóa bỏ bóc lột với lao động thợ mỏ. Nàng rất ý thức vị trí làm mẹ của vị vua tương lai và luôn sẵn sàng làm bất cứ gì tránh gây tổn hại đến hai cậu con trai. Công việc từ thiện về sau Diana làm được hoàn toàn xuất phát từ lòng yêu thương chứ không mang mục đích chính trị như trước đây.
Hình ảnh Diana mỏng manh với đôi mắt chan chứa sự cảm thông ngồi bên giường bệnh, cầm tay bệnh nhân bị AIDS đã giúp cải thiện tích cực tình trạng phân biệt đối xử của thế giới đối với căn bệnh này. Chiến dịch Diana vận động thúc đẩy Liên Hiệp Quốc tạo sức ép đối với các quốc gia lạm thác mỏ hoặc những nước sử dụng nhiều lao động trẻ em… Nhờ những hoạt động từ thiện không ngừng từ cuối những năm 1980, nàng được dân chúng đặt cho cái tên là Nữ hoàng của trái tim (Queen of Hearts).
Ngày 31-8-1997, Nữ hoàng của trái tim tử nạn trong một tai nạn xe hơi trên đường hầm Pont de l’Alma ở Paris với Dodi Al-Fayed và tài xế Henri Paul. Kết quả xét nghiệm máu cho thấy Henri Paul có nồng độ cồn cao khi lái xe và đây là lần thứ ba người tài xế này vi phạm luật của Pháp về nồng độ cồn cho phép.
Có giả thuyết cho rằng mẫu máu của Henri là mẫu máu của người khác và tai nạn là một sự tính toán trước. Henri không uống rượu vào đêm chở Diana và Dodi. Chiếc Mercedes-Benz S280 đâm vào cột thứ 13 của đường hầm và đường hầm hai làn xe được xây dựng không có rào sắt bảo vệ giữa các cột, cho nên chỉ một sự đổi hướng nhỏ có thể dẫn tới sự va chạm trực tiếp vào cột.
Không người nào trong số bốn người trên xe thắt dây an toàn. Vệ sĩ của Fayed là Trevor Rees-Johnes ngồi gần nhất với điểm va chạm nhưng lại là người duy nhất sống sót. Henri và Dodi chết tức khắc. Diana bị tổn thương tim nặng, chảy máu quá nhiều và mất trên đường chuyển đến Bệnh viện Pitié-Salpêtrière.
Cái chết của Diana dấy lên nhiều thuyết nghi ngờ về tính bất thường của tai nạn, mà một trong những người chủ trương đòi tìm ra nguyên nhân đích thực là Mohamed Fayed, cha của Dodi. Cha dượng của Diana và Thái tử Charles là hai cái tên được thẩm tra bởi Metropolitan Police năm 2005. Một vài giả thuyết khác cho rằng có cả MI6 (Cơ quan Tình báo Anh) và CIA (Cơ quan Tình báo Mỹ) tham gia.
Còn có những chứng cứ chưa chính thức cho rằng Diana bị bức tử trong xe cứu thương bởi những tên sát thủ giả dạng nhân viên cấp cứu, nhưng sau đó các nhà điều tra Pháp và các viên chức Anh đã bác bỏ. Họ quả quyết rằng tai nạn xảy ra do tài xế say rượu, mặc dù băng ghi hình từ Khách sạn Ritz, nơi Diana cùng Dodi bắt đầu lên xe không cho thấy dấu hiệu nào họ đang say cả.
Hoàng tử Harry và William trong buổi lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 46 của mẹ mình vào 1-7-2007 tại sân vận động Wembley.
Năm 2004, một cuộc điều tra độc lập được yêu cầu bởi Lord Stevens, cựu Đội trưởng cảnh sát Metropolitan Police. Bản báo cáo của Lord Stevens được công bố tháng 12-2006 và làm tiêu tan tất cả cáo buộc đã cho rằng đó là một âm mưu không chứng cứ.
Các tay săn ảnh theo sau xe của Dodi và Diana đến đường hầm Alma vào những thời điểm khác nhau. Các thiết bị di động và ghi hình cho thấy một trong những tay săn ảnh đã cố liên lạc với dịch vụ cấp cứu. Những thước phim quay từ chính máy quay của những tay thợ săn ảnh đến ngay sau khi tai nạn xảy ra ghi nhận không có một dịch vụ cấp cứu nào khi xảy ra tai nạn.
Ngày 13-5-2007, tức là gần mười năm sau cái chết của Diana, tạp chí Chi của Ý đã đăng những bức ảnh ghi lại những phút cuối cùng của Diana, cho thấy công nương còn bước lảo đảo vào ghế sau xe cấp cứu trong khi một nhân viên cấp cứu đang sửa mặt nạ dưỡng khí trên mặt nàng. Những bức ảnh đó còn được công bố trên các tạp chí ở Ý và Tây Ban Nha nhưng báo chí Anh từ chối công bố những hình ảnh này.
Một làn sóng tranh cãi mới lại dấy lên khi BBC Channel 4 dự định sử dụng những hình ảnh này trong một bộ phim tài liệu được quay trong tháng 6-2007.
