Sai thành đúng

United States of America - tên gọi ấy khi dịch ra âm Hán-Việt chính xác là: Hợp Chúng Quốc Á Mỹ Lợi Gia (America), gọi tắt là Hợp Chúng Quốc châu Mỹ hoặc Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Theo tiến sĩ giáo dục Lê Vinh Quốc (trong bài báo của ông đăng trên tuoitre.vn) thì: "Trong tên gọi đó, cụm từ 'Hợp Chúng Quốc' là cách dịch chính xác của cụm từ 'United States' có nghĩa là 'các nước (bang) liên hợp' - đồng nghĩa với từ 'liên bang'. Nhưng không hiểu do đâu và tự bao giờ chữ 'Chúng' (mang dấu sắc) lại biến thành 'Chủng' (mang dấu hỏi). Nhiều người còn giải thích một cách “uyên bác” rằng Hoa Kỳ là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành nên nước ấy có tên như vậy (!). Thế mới biết, chỉ thay đổi dấu trong một từ mà đã làm biến đổi cả ý nghĩa tên gọi của một quốc gia."

Thật vậy, tuy Hợp Chúng Quốc chính xác hơn theo cách phiên dịch từ Hán Việt, nhưng hiện nay tên gọi Hợp Chủng Quốc hoặc Hiệp Chủng Quốc tại Việt Nam được dùng phổ biến hơn, kể cả trong các văn kiện chính thức. Theo kết quả tìm kiếm tại Google, tên này được dùng tại trang Bộ Ngoại Giao Việt Nam, trang Tòa Đại Sứ VN tại Hoa Kỳ hoặc Tòa Đại sứ Hoa Kỳ tại VN.

Nên sử dụng tên nào trong văn bản chính thức?

Có người cho rằng lấy tên gọi sai làm tên chuẩn trong các tài liệu chính thống hoặc tra cứu thông tin (như các trang web của chính phủ hay bách khoa toàn thư Wikipedia) là không thể chấp nhận được. Điều đó không hợp lý vì đã chính thống thì phải viết cho đúng, nếu không người đọc sẽ không phân biệt được đúng sai.

Tuy nhiên, theo nhiều người thì ngôn ngữ thay đổi theo thời gian, và tên chuẩn biến đổi nên đôi khi không chính xác theo tên gốc cũng là chuyện bình thường. Thành viên Leedmi trên Wikipedia viết: "Trường hợp đọc trại đi rồi biến thành từ chuẩn, trong tiếng Việt cũng có nhiều, nếu cứ nhất định phải sử dụng từ cổ chính gốc từ ngàn xưa, chắc Wiki phải sửa rất nhiều. Như Huế đúng ra là Hóa, cám ơn từ chữ cảm ơn, cảm ân, Tết từ Tiết... Như chữ chung cư, có học giả cho là phải viết chúng cư mới đúng theo từ Hán-Việt gốc, nhưng mấy người viết thế ? Nếu muốn thật chính xác thì chữ United States of America phải gọi là Hợp chúng quốc châu Mỹ, chứ ở đâu ra chữ Hoa Kỳ (Cờ Hoa) kỳ cục thế, vậy mà Hoa Kỳ trở thành danh xưng chính thức. Hiện nay, từ Hợp Chủng Quốc đang được dùng nhiều trong các văn bản chính thức [...] vậy biết cái nào là chuẩn?"

Như vậy, chúng ta có nhất thiết sửa sai hay thống nhất một tên gọi trên các phương tiện thông tin?