Tết Trung Thu là một trong những lễ hội quan trọng và vui tươi nhất ở Việt Nam. Bên cạnh những chiếc bánh trung thu thơm ngon và những chiếc đèn lồng rực rỡ, lễ hội này còn ẩn chứa những câu chuyện dân gian cổ xưa, được truyền lại qua nhiều thế hệ. Hãy cùng khám phá một số câu chuyện Trung Thu nổi tiếng và đầy thú vị trong bài viết dưới đây nhé.
 

1. Câu chuyện rước đèn trung thu

Ngày xưa, ở làng nọ có một cậu bé tên là Cuội. Trong một lần chăn trâu, thấy bạn bị đuối nước, Cuội lao xuống, cứu được bạn. Nhưng dòng nước xoáy đã mang Cuội đi. Mọi người vô cùng thương tiếc Cuội.

Vào một đêm trăng sáng, các bạn của Cuội ngồi bên dòng sông bỗng nhìn thấy bóng Cuội in trên mặt nước. Các bạn nhỏ ngước nhìn lên trời và nhận ra Cuội đang ngồi dưới gốc đa trên mặt trăng.

Các bạn nhỏ kiếm củi chất thành đống to rồi đốt lửa sáng rực, đồng thanh gọi tên Cuội. Nhưng Cuội chẳng nhìn về phía chúng. Nhiều bạn khóc nức nở. Bỗng cô Tiên hiện ra, nghe kể, cô rất cảm động và hứa sẽ giúp để Cuội nhìn thấy các bạn vào đêm rằm tháng tám.

Theo lời cô Tiên dặn, các bạn nhỏ làm đèn lồng hình ngôi sao, hình con cá, hình chú thỏ,… Đến ngày hẹn, chúng thắp đèn lồng, đánh trống, múa sư tử. Từ cung trăng, Cuội nhìn xuống và nhận ra bạn bè, quê nhà.

Từ đó, cứ đến Trung thu, các bạn nhỏ lại làm đèn lồng và chơi rước đèn để Cuội có thể nhìn thấy từ trên cung trăng.

2. Câu chuyện đèn Trung thu

Ngày xưa, ở một kinh thành nọ, có một vị vua rất yêu thích đèn lồng. Tuy nhiên, nhà vua cảm thấy những chiếc đèn lồng quanh mình thật đơn điệu, vì vậy, nhà vua ra lệnh tổ chức một cuộc thi làm đèn lồng vào dịp rằm tháng 8 với hy vọng sẽ tìm được những chiếc đèn lồng độc đáo hơn.

Tử Bình là một chàng trai nghèo, mồ côi cha và sống cùng mẹ già. Khi thấy thông báo về cuộc thi, ban đầu Tử Bình định không tham gia vì nghĩ rằng mình không có khả năng. Tuy nhiên, lúc ấy mẹ của Tử Bình bị bệnh nặng và anh không có tiền để chữa bệnh cho bà.
 

Những mẫu đèn lồng dự thi không làm vua hài lòng. Tử Bình lo lắng cho mẹ nên quyết định thử tham gia cuộc thi, hy vọng có thể giành chiến thắng để cầu xin nhà vua cứu chữa cho mẹ. Dù đã cố gắng rất nhiều, nhưng anh vẫn không làm được chiếc đèn lồng như mong muốn.

Một ngày nọ, Tử Bình lên núi và gặp một ông lão bị ngã không thể tự đi lại. Không ngần ngại, Tử Bình đồng ý cõng ông lão về nhà. Sau đó, ông lão tiết lộ mình là một vị thần và cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của Tử Bình, ông đã chỉ cho Tử Bình cách làm một chiếc đèn lồng đặc biệt để dâng lên vua.
 

Tử Bình làm theo lời vị thần, lấy thân trúc trắng và giấy màu để tạo nên một chiếc đèn lồng. Khi đem đến dâng vua, nhà vua rất thích thú và tò mò về ý nghĩa của chiếc đèn. Tử Bình giải thích rằng chong chóng sáu mặt trên đèn tượng trưng cho sáu tính cách của con người: thương, ghét, giận, buồn, vui, hờn. Chong chóng luôn quay, biểu trưng cho sự thay đổi của con người, và ánh sáng của đèn tượng trưng cho đạo đức dẫn lối con người.

Vui mừng trước chiếc đèn lồng và sự sáng tạo của Tử Bình, nhà vua đồng ý cho đại phu đến chữa bệnh cho mẹ của anh.

3. Sự tích bánh trung thu
 

Ngày xưa, trên bầu trời có mười ông mặt trời cùng chiếu sáng, làm cho Trái Đất nóng như thiêu như đốt. Mặt đất khô cằn, cây cối cháy xém, và người dân khốn khổ không thể sống yên. Các vị thần thấy vậy liền quyết định trao thưởng cho bất kỳ ai có thể giải quyết vấn đề của mười ông mặt trời.
 

Nhiều người đã thử sức, nhưng khi leo gần tới đỉnh núi để tìm cách diệt mặt trời, họ đều tử trận vì sức nóng quá khủng khiếp. Trong một ngôi làng nọ, có một người đàn ông khổng lồ, nổi tiếng về sức mạnh và lòng dũng cảm. Anh nuôi chí lớn, quyết tâm tiêu diệt các ông mặt trời để giúp đỡ người dân.

Người khổng lồ đốn cây tre khổng lồ từ rừng sâu, rồi tỉ mỉ chế tạo thành một cây cung và những mũi tên lớn. Dân làng cùng nhau giúp đỡ anh, đưa anh đến nơi thuận lợi để bắn hạ các mặt trời. Với sức mạnh phi thường và sự trợ giúp của người dân, người khổng lồ đã hạ gục chín ông mặt trời, chỉ để lại một mặt trời duy nhất. Nhờ đó, Trái Đất bắt đầu có ngày và đêm, sáng và tối. Cây cối xanh tươi trở lại, và cuộc sống người dân yên bình hơn bao giờ hết.

Các vị thần hài lòng và trao tặng cho người khổng lồ một loại thuốc ma thuật. Thuốc này có tác dụng kéo dài tuổi thọ, mỗi năm chỉ cần uống một giọt sẽ sống thêm mười năm. Tuy nhiên, các vị thần cảnh báo rằng nếu uống quá liều, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.
 

Người khổng lồ mang thuốc về nhà và cẩn thận cất giữ. Tuy nhiên, vợ của anh, tò mò về sức mạnh của thuốc, nghĩ rằng nếu uống nhiều, cô có thể trẻ mãi không già. Trong lúc chồng đi vắng, cô lén lấy lọ thuốc ra và uống nhiều hơn mức cho phép, hy vọng sẽ được vĩnh viễn giữ lại vẻ đẹp thanh xuân.
 

Nhưng không ngờ, ngay sau khi uống quá nhiều, cơ thể người vợ nhẹ bẫng và cô bắt đầu bay lên trời. Dù rất hối hận, cô không thể quay lại và bay thẳng tới cung trăng. Khi đến đó, cô gặp các vị thần và họ cho cô một đặc ân: mỗi năm vào ngày rằm tháng tám, cô sẽ được phép làm ra những chiếc bánh đặc biệt để dâng lên các vị thần và gửi về cho gia đình mình.

Từ đó, người vợ ở lại cung trăng. Vào mỗi dịp rằm tháng tám, cô được đoàn tụ với chồng, và cũng trong ngày ấy, những chiếc bánh do cô làm sẽ được gửi về cho dân làng. Từ đó, dân làng bắt đầu có truyền thống làm bánh vào dịp Trung Thu hàng năm để kỷ niệm sự kiện này.

4.  Sự tích mặt nạ Trung thu

Ngày xưa, vào đúng đêm rằm tháng tám, một chàng trai tên là Trần Tú ra đời trong niềm vui mừng của gia đình. Bà mụ đến và dự đoán rằng sau này Trần Tú sẽ làm rạng danh gia đình. Lớn lên, Trần Tú thông minh, sáng dạ, và ai ai cũng tin rằng chàng sẽ đỗ đạt cao trong kỳ thi sắp tới.

Tuy nhiên, khi kỳ thi đến gần, Trần Tú lại chểnh mảng học hành vì say mê một cô nương xinh đẹp trong làng tên là Ngọc Hoa. Mỗi ngày, chàng chỉ nghĩ đến việc gặp Ngọc Hoa, bỏ quên việc ôn luyện. Một đêm, bà mụ hiện lên trong giấc mơ của Trần Tú và cảnh báo rằng nếu cứ tiếp tục chểnh mảng như vậy, hậu quả sẽ rất tồi tệ. Bà nhắc chàng rằng tương lai tươi sáng của chàng đang đứng trước nguy cơ bị lãng phí.

Trong làng có một cô gái tên Mai Thị, vốn thầm yêu Trần Tú từ lâu. Thấy chàng đắm chìm vào chuyện tình cảm mà lơ là học hành, cô quyết định giúp chàng. Mai Thị đến gặp Trần Tú và nói: "Ta sẽ giúp ngươi đến với Ngọc Hoa, nhưng ngươi phải hứa chăm chỉ học hành." Trần Tú do dự, nhưng rồi đồng ý với điều kiện đó.

Dù vậy, Trần Tú vẫn băn khoăn vì Ngọc Hoa đã từ chối gặp mặt chàng suốt thời gian gần đây. Một đêm, bà mụ lại hiện lên, đưa cho chàng trai một chiếc mặt nạ và bảo: "Vào đêm rằm tháng tám tới, hãy đeo chiếc mặt nạ này, ngươi sẽ thấy rõ sự thật."

Đến đêm lễ hội rằm tháng tám, Trần Tú đeo mặt nạ theo lời dặn. Tại lễ hội, chàng tình cờ bắt gặp Ngọc Hoa đang hẹn hò với một người khác. Trái tim chàng như tan vỡ, chàng thất vọng và hiểu rằng tình cảm bấy lâu của mình là sai lầm. Ngay lúc ấy, Mai Thị, cô gái thầm yêu Trần Tú, nhận ra chàng qua chiếc mặt nạ. Cô nhẹ nhàng an ủi và động viên chàng tiếp tục ôn luyện.

Nhờ sự động viên của Mai Thị và nhận ra tầm quan trọng của việc học, Trần Tú quyết tâm chăm chỉ học hành. Kỳ thi đến, chàng đã đỗ đạt cao và trở thành một vị quan lớn. Trần Tú và Mai Thị sống hạnh phúc bên nhau.

Mỗi năm, vào rằm tháng tám, người dân lại tổ chức lễ hội và đeo những chiếc mặt nạ kỳ lạ, như một cách để tìm kiếm sự thật và may mắn trong tình yêu, giống như Trần Tú năm xưa. Chiếc mặt nạ cũng trở thành món đồ chơi yêu thích của các em nhỏ trong dịp Trung Thu. 

5. Câu chuyện Chú Cuội trên cung trăng

Ngày xưa, có một người tiều phu tên Cuội. Một hôm, Cuội vào rừng và giết bốn con cọp con. Cọp mẹ về và dùng lá của một cây thần để cứu sống chúng. Cuội thấy vậy liền đào cây về nhà. Trên đường, Cuội gặp một ông lão và dùng lá cây cứu sống ông. Ông lão nói cây này có phép “cải tử hoàn sinh”. Ông lão dặn Cuội không tưới cây bằng nước bẩn.

Cuội dùng cây để cứu sống nhiều người và trở nên nổi tiếng. Cuội cũng cứu một chú chó và nó theo anh làm bạn. Sau đó, Cuội cứu sống con gái của một gia đình giàu có. Cuội lấy cô gái đó làm vợ. Một hôm, vợ Cuội bị những tên cướp giết. Cuội dùng ruột của chó để cứu vợ và sau đó nặn ruột đất cho chú chó. Từ đó trở đi, vợ Cuội từ đó trở nên đãng trí.

Dù Cuội dặn vợ không được tưới nước bẩn cho cây quý, vợ vẫn quên. Một ngày, khi Cuội đi vắng, người vợ đãng trí của Cuội đã tưới nước bẩn vào gốc cây. Ngay lập tức, mặt đất rung chuyển, cây bật gốc và bắt đầu bay lên trời. Khi Cuội trở về, anh cố gắng níu cây lại nhưng không kịp. Cây kéo cả Cuội bay lên cung trăng.

Từ đó, Cuội sống trên cung trăng với cây quý của mình.

Trên đây là một số câu chuyện dân gian về Trung thu được lưu truyền. Nhằm giúp các bạn học sinh khám phá những câu chuyện dân gian thú vị này, BTC IOE triển khai sự kiện: “Glowing Full Moon - A magical Mid-Autumn Festival Awaits” trên trang chủ ioe.vn.
 

Cùng theo dõi và đón chờ những thông tin về sự kiện nhé.
 

BTC IOE sưu tầm và biên soạn