Bạn đọc DCM viết một email sau đây:

“Nhờ ông giúp tôi giải thích: Tại sao subject pronoun "I" luôn dược viết hoa ở mọi vị trí trong câu. Xin cảm ơn ông rất nhiều.

Tôi cũng nói thêm, đây là câu hỏi mà học sinh của tôi hỏi (tôi là giáo viên cấp 2) và tôi cũng đã hỏi nhiều vị thầy của tôi nhưng tôi chưa nhận được câu trả lời nào cả. Mong nhận được sự giúp đỡ của ông. Tôi chân thành cảm ơn.”

Đúng là đại danh từ “I” hơi đặc biệt so với các đại danh từ khác. Chúng ta có thể viết they, we, he, she trong một câu văn theo dạng viết thường, nhưng đến I thì phải viết hoa. Chẳng hạn như chúng ta có thể viết“That is the problem that he and I are considering”, chứ không thể viết “That is the problem that he and i are considering”.

Theo từ điển nguyên từ học (tức etymology) thì đại danh từ I trong tiếng Anh có nguồn gốc từ đại danh từ ic (hay ich) từ tiếng Anh cổ (Old Engish). Năm 1137, đại danh từ này được đơn giản hóa thành I cho đến ngày nay. Nhưng thời đó, người ta vẫn có thể viết i thường chứ không phải viết hoa. Đến khoảng năm 1250 thì đại danh từ I được xem là một từ đặc thù, và để tránh đọc nhầm trong các văn bản viết tay (ngày đó chưa có máy vi tính!) nên người ta viết hoa. Khoảng cuối thế kỉ 14, cách viết hoa I bắt đầu xuất hiện trong sách như cuốn Chaucer's Canterbury Tales, nhưng cũng có khi viết giống như là Y. Tuy nhiên, cách viết hoa đại danh từ I chỉ phổ biến từ những năm sau 1700. Đại văn hào Shakespeare thì dùng ice (đọc là "ichay" , "eeker" hay "ikay") vào khoảng thế kỉ 16-17. Còn ở miền Trung nước Anh, người ta vẫn dùng utchy như là i. Ngày xưa, cũng chưa có dấu chấm trên chữ i thường; mãi đến thời có font chữ La Mã thì người ta cho thêm dấu chấm trên i như ngày nay.

Đó là vài dòng lịch sử. Nhưng tại sao I được viết hoa? Không ai biết tại sao, nhưng có vài lí giải (giả thuyết?) để trả lời cho câu hỏi này. Giả thuyết đáng tin cậy nhất là vì (a) I chỉ có một mẫu tự duy nhất, (b) nó nói về “tôi”, mà theo chủ nghĩa cá nhân, “tôi” là quan trọng, và (c) để thể hiện tầm quan trọng đó trong văn bản, người ta viết hoa. Xin nhấn mạnh rằng đây chỉ giả thuyết, chứ cũng chưa có cách nào kiểm chứng giả thuyết này đúng hay sai.

NVT

===

Ghi thêm 22/7/2010: Sáng nay thấy có bạn đọc Lê Hồng Dung có góp ý sau đây và cung cấp một bài đáng chú ý trên New York Times (tôi rinh về dưới đây để bạn đọc có thể theo dõi).

"Đọc xong bài tiếng Anh 18, cháu có coi sơ qua trên Internet thì thấy người ta còn nói vì i (viết thường)đứng 1 mình 'lẻ loi' và...không giống 1 từ. Hơn nữa chứ i (viết thường) dễ bị dính vô phần cuối hay phần đầu của một từ khác đứng kế nó . Cho nên người ta viết hoa cho dễ đọc và tránh nhầm lẫn. Cháu nghĩ đó cũng là 1 giả thuyết hay."

Đúng như độc giả này nhận xét là trong email có khi người ta viết i thường. Tôi thỉnh thoảng vẫn thấy những email hoàn toàn viết bằng chữ thường, không có một mẫu tự nào viết hoa! Chẳng hạn như ông bạn tôi (Gs C. Rosen) của Đại học Maine bên Mĩ có thói quen không viết hoa trong email. Người biết chuyện giải thích rằng đó là một cách thể hiện sự khiêm tốn của người viết email. Chẳng biết hư thực ra sao, nhưng tôi ghi nhận ý kiến đó.

Đăng lại từ trang riêng nguyenvantuan.net